انواع بازی درمانی در درمان مشکلات رفتاری

بازی درمانی چیست ؟

یکی از روشهایی که برای درمان مشکلات رفتاری و اختلالات روانی کودکان بکار می رود انجام بازی درمانی است که علاوه بر روانشناسان، والدین هم می توانند این روش را به راحتی در منزل انجام دهند.

بازی درمانی به کودکان کمک می کند تا بتوانند مسائل و مشکلاتشان را حس کنند، با این هدف که ویژگی های روانی خود را بشناسند. انواع اختلالاتی را که ریشه در احساسات و هیجانات کودک دارد مثل افسردگی کودکان، ترس‌های کودکان، مشکلات رفتاری که ریشه اضطرابی دارد، شب‌ادراری، ناخن جویدن، دروغ گفتن، پرخاشگری و … را می‌توان با استفاده از این روش درمان کرد. در این نوع درمان، به کودک فرصت داده می شود تا احساسات آزاردهنده و مشکلات درون خود را از طریق بازی بروز داده و آنها را به نمایش بگذارد. در بازی درمانی پس از آن که کودک بازی با وسایل را شروع کرد، درمانگر با دقت اعمال و گفتار او را تحت نظر می گیرد و با مشاهده رفتارش در ضمن بازی به نگرانی های او پی می برد و پس از تفسیر و نتیجه گیری از عملکردهای کودک، راه حل هایی مناسب برای مشکلات او ارائه می کند.

انتخاب روش بازی‌ درمانی:

در بازی درمانی به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم روش بازی انتخاب می شود:
۱ ـ بازی درمانی مستقیم: در این نوع بازی، درمانگر باید رفتار صبورانه و در محدوده واقعیت‌ها داشته باشد و به هدف بازی و نحوه استفاده کودک از آن توجه نماید. بدین‌منظور درمانگر ممکن است برحسب مورد و تشخیص خود، شریک در بازی باشد و یا جزئی از نمایش نمادین (سمبولیک) و یا اصلاً یکی از شخصیت‌های بازی کودک باشد.

۲ ـ بازی درمانی غیرمستقیم: در این روش درمانگر در تعیین نوع بازی و کیفیت آن دخالتی نداشته و همه چیز برعهده کودک گذاشته می‌شود. با این شیوه احساسات کودک پدیدار می‌شود و کودک بی‌واسطه با آن روبه‌رو می‌گردد. با این شیوه او می‌آموزد که احساسات و عواطف و رفتار خود را مهار کند و آنچه را که موجب رنج وی می‌گردد، به کنار افکند و در واقع به سبک‌سازی یا تضعیف عاطفی برسد.

انواع بازی های بازی درمانی:

روانشناسان و درمانگران بازی های زیادی را برای بازی درمانی در نظر گرفته اند. با توجه به آنکه کودکان روحیات متفاوتی دارند مناسب با ویژگی های خود، بازی های مختلفی را انتخاب می کنند. عواملی که در انتخاب نوع بازی کودکان دخالت دارد عبارتند از : تفاوت های فردی؛ میزان سلامتی سلامتی؛ سطح رشد جسمی و حرکتی؛ بهره ی هوشی؛ جنسیت؛ خلاقیت؛ فرهنگ خانواده و موقعیت جغرافیایی و …
برهمین اساس بازی به انواع گوناگون تقسیم می شود.

۱- بازی های با قاعده: این بازی ها که تنوع زیادی نیز دارند یکی از بهترین بازی های درمانی محسوب می شود. بازی های با قاعده معمولا گروهی انجام می شود و کودک از این طریق ، رعایت نوبت ، همکاری و تعاون و درک دیگران را می آموزد.

۲ – بازی های جسمی: بچ هها هنوز هم به بازی های جسمی علاقه نشان می دهند در واقع این بازی ها که از قدیمی ترین نوع بازیهاست هنوز هم به عنوان بهترین بازی معرفی می شود؛ این بازی به ابزار مخصوص نیازمند است ؛ هم به صورت انفرادی و هم به صورت گروهی انجام می شود ؛ برای مصرف انرژی اضافی بدن و نجات یافتن از خستگی و کسالت بسیار مفید است و رفتارهای نا آرام و پرخاشگری توأم با عصبانیت کودک را کاهش می دهد.

۲ – بازی های تقلیدی: در این بازی ها کودک نقش بزرگترها و دوستانش و آنچه را که از دیگران یاد گرفته را اجرا می کند. معمولاً بهترین شخصیت ها برای شروع ایفای نقش ؛ والدین ؛ برادران ؛ خواهران و دوستان هستند. کودک از ایفای نقش لذت برده و تجربه کسب می کند . در دوره دبستان بیشترنقش معلمان را تقلید می کند ؛ در حالی که در دوره ی نوجوانی از تقلید رفتار بزرگسالان دوری می کند و به تقلید رفتار همسالان می پردازد که این خود آغازی است برای هماهنگی و همسو شدن با گروه های اجتماعی و ایفای نقش های واقعی زندگی.
۳ – بازی های نمایشی: این بازیها شباهت زیادی به بازیهای تقلیدی دارد. با این تفاوت که کودک در تقلید از بززرگترها از لباس و وسایل مخصوص آن ها نیز استفاده می کند؛ مانند پسر کوچکی که کت پدر را به تن کرده؛ عینک اورا به چشم می زند و یا دختربچه ای که کفش پاشنه دار مادر را پوشیده و به زحمت راه می رود.

۴ – بازیهای خیالی یا نمادی:  این نوع بازی ها یکی از بهترین شیوه های بازی درمانی محسوب می شوند. در این بازیها نیازها و آرزوهای خود را با استفاده از وسایل نمادین مانند کشیدن نقاشی و از طریق بازی بیان می کند زمانی که کودک دستیابی به ابزار و وسایل مورد نیازخود را غیر ممکن می بیند. برای مثال اگر به علت بارانی بودن هوا نتوانسته است به باغ وحش برود آنرا نقاشی میکشد یا وقتی که بر تکه ای چوب سوار شده ؛ این طرف و آن طرف می رود ؛ مانند این که سوار بر اسبی شده و آن را هدایت می کند.

۵ – بازی های آموزشی: حتما میدانید که بازی های آموزشی موجب تقویت حواس و رشد قوای ذهنی و اجتماعی کودک می شوند؛ پس بیشتر به انجام این قبیل بازی ها با کودکتان بپردازید. به شرط آن که سعی کنیم کنترل اصلی بازی در اختیار کودک باشد و جهت و مسیر آن را او تعیین کند. درمانگر باید بتواند با استفاده از وسایل بازی بهترین آموزش ها را به کودک یاد دهد. مانند مکعب های چوبی که کودک با جورکردن و دسته بندی کردن آن ها می تواند با مسائل اساسی اما ساده و آسان ریاضی آشنا شود. از خانه ی کوچک اسباب بازی برای آشنا کردن کودک با واقعیت های موجود زندگی می توان استفاده کرد.

۶- بازی های خلاقیتی: کار کردن روی خلاقیت بچه ها خیلی مهم است و باعث تقویت مهارت های آنها می شود. کودک از طریق به وجود آوردن چیزی ؛ عقاید و احساساتش را اظهار می کند ؛ مانند نقاشی ؛ موسیقی ؛ خمیر بازی ؛ شن بازی و یا استفاده از لغات که او را قادر می سازد تا در آینده داستان ؛ شعر و نمایشنامه بنویسد.

شاید این مطالب هم برای شما مفید باشد :

راه کاری هایی برای رفع اختلال نوشتن

برای مقابله با دعواهای کلاسی چه کنیم ؟